12 CÁCH ĐỂ LOẠI TRỪ MÙI HÔI Ở TRẠI NUÔI GIA CẦM
Giới thiệu
Giảm thiểu ô nhiễm mùi hôi và chất thải trong chăn nuôi là trách nhiệm chính của người quản lý trại gia cầm. Các cơ quan thẩm quyền có nhiệm vụ xử lý các khiếu nại về mùi từ nhiều nguồn, bao gồm trại chăn nuôi gia cầm là dựa trên những quy định của luật môi trường. Mặc dù đôi khi khó khăn để đo lường, các mùi như thế có thể đem đến hành động cưỡng chế và rốt cục là sự truy tố, vì thế các hoạt động nào mà có mùi gây khó chịu tiềm tàng cần phải có những biện pháp thích hợp để giảm nguy cơ.
Thủ phạm chính gây khiếu nại về mùi là ammonia (NH3), một loại khí nhẹ, không màu có mùi rất hắc. Đây là khí thải gây khó chịu, kích ứng và ăn mòn, tiếp xúc với nồng độ thấp cũng có thể làm tấy mắt hoặc rát da. Ngoài ra, một số loại khí có mùi liên quan đến trại nuôi gia cầm, gồm mercaptan (CH3SH), hydrogen sulphide (H2S), skatole (C9H9N), thiocresol và thiophenol.
Bài tóm tắt lược dịch trong tạp chí PoultryWorld (2017) do Nicole Walker biên soạn, với tựa đề “12 ways to eliminate odour on poultry farms” chỉ ra những biện pháp giảm thiểu mùi hôi chuồng nuôi cho nhà quản lý và sản xuất gia cầm. Các phần tóm tắt trong nội dung được được tình bày heo trật tự dưới đây.
Giảm tối thiểu bốc hơi khí thải
Nguồn mùi hôi chủ yếu từ trại gia cầm được nhìn nhận là từ vật nuôi, thức ăn, chuồng trại, phân và chất thải (gồm cả xác chết). Những vấn đề này được cơ quan môi trường giám sát chặt chẽ.
Cùng với Hội đồng công nghiệp trứng của Anh, Hội đồng gia cầm Anh và NFU, đã đưa ra một số ấn phẩm và những bản liệt kê ghi rõ nguồn và những hoạt động khác nhau mà người nuôi gia cầm có thể thực hiện để giảm tối thiểu phát tán khí thải từ trang trại của họ.
Những phương pháp giảm nhẹ thường ở nơi cụ thể và sẽ thay đổi tùy thuộc vào quy mô, nơi và loại trại nuôi gia cầm đang thực hiện. Nhưng 2 khía cạnh chung cho tất cả để quản lý tốt và giám sát có hiệu quả.
“Thử nghiệm ngửi” quanh những trại gia cầm sẽ giúp xác định độ nặng mùi và điều này được trợ giúp bằng khứu giác kế tại hiện trường để giám sát hàng ngày. Nếu những kết quả như thế không thuyết phục, sau đó phân tích phòng thí nghiệm được thực hiện để có thể đảm bảo kết quả vững hơn.
Sử dụng các chất cộng thêm che giấu mùi
Nơi cần thiết sử dụng các chất cộng thêm để che giấu một mùi cho một hoạt động cụ thể, ví dụ có thể nhìn nhận việc dọn phân, mặc dù không phải là giải pháp lâu dài và việc che giấu mùi cũng có thể dẫn đến những khiếu nại tương tự.
Nếu nhà khai thác đang có kế hoạch phát triển một trại gia cầm mới, cần cân nhắc việc thiết kế trại, để giảm thiểu sự phát thải mùi. Ví dụ, có một bức tường thứ hai ở cuối chuồng để làm chậm lưu lượng khí và để bụi lắng xuống có thể có hiệu quả.
Làm mô hình về mùi có thể cũng cung cấp một chỉ dẫn về liệu trại mới được đề xuất có khả năng gây ra làm phiền hay không.
Cách làm giảm thiểu mùi ở trại gia cầm
- Thức ăn
Làm sạch lượng thức ăn đổ vãi, tránh nghiền mịn thức ăn, giảm lượng protein thức ăn và cân nhắc việc sử dụng các chất cộng thêm vào thức ăn.
- Chất độn và phân
Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm, đẩy khí làm khô lớp phân, thường xuyên làm trống các băng chuyền phân (một hay 2 lần hàng tuần), tập kết phân ra khỏi những nơi nhạy cảm, cân nhắc địa điểm trữ có liên quan đến hướng gió thịnh hành, duy trì sức khỏe gia cầm, cung cấp đủ rơm/chất độn để giữ ni-tơ và ngăn cản NH3 thoát ra.
- Thông thoáng
Đảm bảo thông thoáng đầy đủ trong phạm vi trại, rút khí qua những lỗ thông trên mái (thoát ra từ trên cao trợ giúp cùng với sử dụng quạt tăng tốc phân tán mùi, khỏi những nơi nhạy cảm và làm sạch những điểm lưu thông khí thường xuyên.
- Bắt hay loại đàn
Đảm bảo đóng kín cửa hoặc chặn rèm trước khi gia cầm được đưa đi, đậu phương tiện xa nơi nhạy cảm với mùi.
- Chất độn đã dùng hoặc phân gia cầm
Dọn lên xe chở chuyên dụng ở nơi được giới hạn nếu không được trữ tại hiện trường và trên toa thùng xe phải được che đậy cẩn thận.
- Xác gia cầm chết
Thu gom xác chết thường xuyên, chứa đựng chúng xa nơi nhạy cảm và che phủ kỹ xác gia cầm chết.
- Kiến trúc hạ tầng
Bảo dưỡng chuồng trại để đảm bảo tính nguyên trạng, sử dụng quy hoạch phong cảnh, cây bóng mát và xây rào để tạo giới hạn ngăn chặn.
- Bụi
Tránh xây dựng trại ở nơi có bụi, giảm tối thiểu bụi bốc lên từ chuồng trại và thường xuyên làm sạch bụi bẩn từ những lỗ thông thoáng khí.
- Giám sát
Những trạm dự báo thời tiết cần được cài đặt để cung cấp thông tin hướng gió thịnh hành, ghi nhận độ ẩm trại, lắng nghe tất cả các khiếu nại và chỉ đạo kiểm tra vùng xung quanh với người không thường xuyên làm việc trong trại. Hỏi những người bên cạnh về ý kiến quan niệm của họ và ghi lại những nhận xét.
- Việc xảy ra bất ngờ
Hướng dẫn kiểm tra hàng ngày để phát hiện mùi trong trại cao bất thường, bệnh tật và có kế hoạch cho nhân viên biết sự không khả dụng.
- Phân rải trên đất
Đặt kế hoạch những thời điểm cho sự trải rộng đàn không vào những ngày cuối tuần, ngày nghỉ lễ của cộng đồng, cân nhắc địa điểm và hướng gió về những nơi nhạy cảm, xử lý phân (nếu có yêu cầu). Mùi có thể được phát hiện đến 3 km từ nơi sản xuất. Nếu cần, triển khai một kế hoạch quản lý phân.
- Quản lý nước dơ
Có hệ thống chứa nước được thu giữ, duy trì sự tiêu rút nước và những vùng cụ thể. Làm sạch ngay những chỗ nước dơ như một phần của việc làm sạch chuồng trại.
Nhận xét
Trại gia cầm thường có mùi rất hôi nếu không thực hiện tốt quy trình vệ sinh chăn nuôi. Đặt địa điểm trại phù hợp, xa khu dân cư và dưới hướng gió thịnh hành là giảm được tình trạng làm phiền nơi nhạy cảm với mùi hôi trại chăn nuôi. Nuôi gia cầm trên chất độn lại càng khó vệ sinh vì phân gia cầm thường trộn lẫn với chất độn chuồng và phát sinh khí thải gây mùi độc hại nên cần áp dụng nhiều biện pháp khắc phục như bài báo đã dẫn. Biện pháp quan trọng là đảm bảo chuồng trại thông thoáng, giữ nhiệt độ và độ ẩm chuồng nuôi phù hợp là một trong những biện pháp giảm mùi hôi trong chuồng.
Áp dụng biện pháp sử dụng chế phẩm sinh học trộn trong thức ăn và rải trên phân hay chất độn chuồng hiện nay cũng là biện pháp tích cực, ngoài việc làm giảm mùi hôi trong chuồng, mà còn cải thiện sức khỏe và năng suất vật nuôi. Các chế phẩm xử lý mùi hôi được sản xuất tại Vemedim Corporation được người chăn nuôi gia súc gia cầm tin dùng, vì xử lý mùi hôi từ phân và chất độn chuồng rất hiệu quả. Đặc biệt chế phẩm VIME-YUCCA rất hữu hiệu trong việc xử lý mùi hôi phân và chất thải trong chuồng cho cả gia súc và gia cầm. Cách sử dụng chế phẩm khử mùi hôi này được hướng dẫn chi tiết trên bao bì của sản phẩm.
Bùi Xuân Mến, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Vemedim
Tài liệu tham khảo
Walker N (2017) 12 ways to eliminate odour on poultry farms